Şahıs şirketi nedir?

Şahıs şirketi, tek bir gerçek kişi tarafından kurulabilen ve işletmeye dair tüm karar yetkilerinin o kişiye ait olduğu en basit işletme türüdür. Bu şirket türünde hukuken işletmenin borç ve yükümlülüklerinden doğrudan şirket sahibi sorumludur; yani işletme borçları için sahibinin kişisel mal varlığı da sorumluluk altındadır. Şahıs şirketleri genellikle küçük veya orta ölçekli faaliyetler için tercih edilir ve diğer şirket türlerine kıyasla çok daha az bürokrasiyle, hızlı şekilde kurulabilir.

Şahıs şirketinin avantajları ve dezavantajları

Avantajları: Şahıs şirketi kurmanın birçok avantajı vardır. Öncelikle kuruluş işlemleri son derece hızlı ve masrafsızdır; gerekli evrak sayısı az olduğu için şahıs şirketi ortalama 1-2 gün içinde kurulabilir. Kuruluş maliyeti, defter tasdik ücreti ve muhasebe giderleri diğer şirket türlerine göre çok daha düşüktür. Tüm kararlar tek elde olduğu için iş süreçlerinde hızlı karar alma esnekliği vardır. Ayrıca gelir vergisinde kademeli (artan oranlı) tarife uygulanması, başlangıçta kar düşükken vergi yükünün de düşük olmasını sağlar ve bu yeni girişimciler için avantajlıdır. Şirketi ihtiyaç duyduğunuz anda kapatmak da oldukça kolaydır; gerekli bildirimleri yaparak birkaç gün içinde şirket faaliyetine son verebilirsiniz.

Dezavantajları: Şahıs şirketinin bazı dezavantajları da bulunur. En önemlisi, sınırsız sorumluluk ilkesidir; şirketin borçlarından ötürü şirket sahibi tüm kişisel mal varlığıyla sorumlu olur, şirketin ayrı bir tüzel kişiliği olmadığı için finansal risk doğrudan şahsı etkiler. Bunun yanı sıra gelir arttıkça vergi oranı da arttığı için belli bir kazanç düzeyinden sonra şahıs şirketinin ödediği gelir vergisi oranı %40'a kadar çıkabilir; bu durum yüksek kazanç elde edenler için bir dezavantajdır (oysa limited/anonim şirketlerde kurumlar vergisi oranı sabittir) Şahıs şirketlerinin sermaye ve büyüme imkanları sınırlıdır; örneğin yatırımcı ortak almak veya şirkete dışarıdan sermaye çekmek zordur. Bankalar ve finans kuruluşları nezdinde, şahıs işletmeleri genelde düşük sermayeli görüldüğünden kredi veya POS onayı gibi konularda daha temkinli yaklaşılabilir. Birden fazla ortakla kurulsa bile ortak ekleme veya hisse devri süreçleri zor ve kısıtlıdır, tüm ortakların onayı olmadan devretme yapılamaz.

Kimler şahıs şirketi kurabilir?

Türkiye'de 18 yaşını doldurmuş her gerçek kişi, gerekli yasal koşulları sağlayarak şahıs şirketi kurabilir. Yasal mevzuata göre devlet memurlarının ticari faaliyette bulunması yasak olduğundan, memur statüsündeki kişiler kendi adlarına şahıs şirketi kuramaz veya ortak olamazlar. (Memurlar ancak istisnai olarak bazı şirket türlerinde pasif ortak pozisyonunda yer alabilirler, fakat bu durum şahıs işletmeleri için geçerli değildir.) Bunun dışında, özel sektörde SGK’lı çalışanlar da eğer iş sözleşmelerinde engelleyici bir hüküm yoksa kendi adlarına şahıs şirketi açabilirler. Öğrenciler veya ev hanımları gibi herhangi bir işi olmayan kişiler de reşit olmaları kaydıyla şirket kurma hakkına sahiptir. Yabancı uyruklu kişiler ise gerekli çalışma/oturma izni ve vergi kimlik numarasını edinmeleri halinde Türkiye'de şahıs şirketi kurabilirler; bu durumda pasaport tercümesi gibi ek belgeler istenir.

Şahıs şirketi kurmak için gereken belgeler

Şahıs şirketi kuruluşu için gereken belgeler oldukça sınırlıdır ve kolayca temin edilebilir:

• Kuruluş başvuru formu – Vergi dairesinden fiziksel olarak veya Gelir İdaresi'nin internet sitesinden dijital olarak alınan "işe başlama bildirim formu"nun eksiksiz doldurulması gerekir.

• Nüfus cüzdanı fotokopisi (2 adet) – Şirket kurucusunun T.C. kimlik kartı fotokopisi (bazı vergi daireleri aslı ibraz edildiğinde fotokopisini alır).

• Vesikalık fotoğraf (2 adet) – Şirket sahibinin son 6 ay içinde çekilmiş vesikalık fotoğrafları.

• İmza beyannamesi (noter onaylı, 1-2 adet) – Şirket sahibinin imza örneklerini içeren ve noterden onaylı imza beyannamesi hazırlanmalıdır. Bu belge, resmi işlemlerde kullanılır.

• İkametgâh belgesi (2 adet) – Kurucunun yerleşim yeri belgesi. E-Devlet üzerinden "Yerleşim Yeri (İkametgah) Belgesi" adıyla ücretsiz alınabilir.

• İş yeri adres belgesi – Şirket faaliyetinin yürütüleceği adres bir kira ise kira sözleşmesinin fotokopisi, adres kurucuya ait mülk ise tapu fotokopisi gereklidir. (Ev adresinizi şirket adresi olarak gösterebilirsiniz. Ev sahibi iseniz stopaj ödemezsiniz; kiracıysanız brüt kira üzerinden %20 gelir stopajı ödemeniz gerekir.)

• Vekaletname (gerekiyorsa) – Kuruluş başvurusunu sizin adınıza bir mali müşavir veya vekil yapacaksa, o kişi adına noterden düzenlenmiş vekaletname gerekir.

Not: Şahıs şirketi kurmak için yeni bir ofis tutma zorunluluğu yoktur; home-ofis (ev ofis) şeklinde şahıs şirketi kurulabilir. Şirket adresi olarak kendi evinizi gösterebilirsiniz ve bu durumda yukarıdaki belgeler aynı şekilde yeterlidir. Sadece kiralık evini adres gösterenlerin, kira stopajı yükümlülüğünü (brüt kira bedelinin %20’sini vergi dairesine ödeme) unutmaması gerekir.

E-Devlet üzerinden şahıs şirketi kurma adımları (2025 güncel süreç)

2025 yılı itibarıyla şahıs şirketi kurma işlemlerinin büyük kısmı e-Devlet üzerinden çevrimiçi yapılabilmektedir. Vergi dairesine fiziken gitmeden, aşağıdaki adımları izleyerek birkaç dakika içinde başvurunuzu tamamlayabilirsiniz:

1. İnteraktif Vergi Dairesine giriş: E-Devlet şifreniz ile Gelir İdaresi Başkanlığı'nın İnteraktif Vergi Dairesi (ivd.gib.gov.tr) sistemine giriş yapın. E-Devlet portalında arama kısmına "Vergi Dairesi Giriş" yazarak ilgili hizmete ulaşabilirsiniz.

2. “İşe Başlama Bildirimi” formunu açın: İnteraktif Vergi Dairesi ana menüsünde İşlemler > Mükellefiyet İşlemleri > İşe Başlama Bildirimi adımlarını takip edin. Bu, şahıs şirketi kurmak için gerekli bildirim formudur.

3. Formdaki bilgileri doldurun: Karşınıza açılan formda 5 adımda istenen bilgileri doldurmanız gerekecektir:

   • Adres ve vergi dairesi: İşletmenizin faaliyet adresini girin (adres kodu bilmiyorsanız sorgu ekranından seçilebilir). Bu adrese göre bağlı olacağınız vergi dairesi otomatik gelecektir veya seçebilirsiniz. Evden çalışacaksanız ikamet adresinizi işyeri adresi yapabilirsiniz.

   • Faaliyet konusu (NACE kodu): Yapacağınız işin ekonomik faaliyet kodunu girin. (Örneğin e-ticaret yapmayı planlıyorsanız genel kod olarak 479114 seçilebilir.)

   • Çalışan ve kira durumu: Formun devamında işçi çalıştırıp çalıştırmayacağınız, iş yerinizin kira mı mülk mü olduğu, varsa stopaja tabi kira ödemeleri gibi sorular gelecektir. Kendi evinizde home-ofis çalışacaksanız "iş yeri kira mı?" sorusuna Evet (kiraysa) veya Hayır (ev sahibiyseniz) şeklinde yanıt verin.

   • Vergi usulü seçimi: Faaliyetinizin vergilendirme şeklini seçin. Basit usulde vergilendirme şartlarına uygun bir iş yapıyorsanız Basit Usul seçebilirsiniz, aksi takdirde Gerçek Usul (bilinen normal usul) seçilir.

   • İşe başlama tarihi: İşletmenizin fiilen faaliyete başlayacağı tarihi girin. Dikkat: İşe başlama bildirimi, fiilen işe başlanan tarihten itibaren 10 gün içinde yapılmalıdır; bu süre aşıldığında Vergi Usul Kanunu gereği usulsüzlük cezası kesilebilir.

   • E-tebligat iletişim bilgileri: Formun son adımında elektronik tebligat için telefon ve e-posta bilgilerinizi girip onaylayın.

4. Başvuruyu onaylayın: Tüm bilgileri eksiksiz girdikten sonra formu elektronik olarak gönderebilirsiniz. Başvuru başarıyla tamamlandığında sistem ekranında bir özet görünecek ve aynı gün içinde genellikle cep telefonunuza bir bilgilendirme SMS'i gelir.

5. Yoklama ziyaretini bekleyin: Başvurunuzun ardından vergi dairesi, verdiğiniz adrese bir yoklama memuru görevlendirir. Size SMS ile bildirilen tarihte yoklama memuru işyeri adresinize gelir ve beyan ettiğiniz adresin doğruluğunu, evraklarınızı ve faaliyet durumunuzu kontrol eder; gerekirse adresin fotoğrafını alır. Bu ziyaret sırasında, memura kimliğinizi ibraz etmeye ve iş yeriniz kiralıksa kira kontratı gibi belgeleri göstermeye hazır olun.

6. Vergi levhasını alın: Yoklama işlemi sorunsuz tamamlanıp vergi dairesince mükellefiyetiniz onaylandığında, şahıs şirketiniz resmen kurulmuş demektir. Artık vergi levhanızı İnteraktif Vergi Dairesi sisteminden görüntüleyip yazdırabilirsiniz. Her mükellefe özgü vergi kimlik numaranız bu levhada yer alacaktır. Böylece şirketiniz adına fatura kesmeye ve resmi faaliyete başlamaya hazır hale gelirsiniz.

Not: E-Devlet üzerinden yapılan başvuru sürecinde takıldığınız bir adım olursa Gelir İdaresi Başkanlığı'nın İnteraktif Vergi Dairesi kullanıcı kılavuzlarından yararlanabilir veya Vergi İletişim Merkezi (VİMER 189) üzerinden destek alabilirsiniz.

Kurulum sonrası yapılması gerekenler

Şahıs şirketinizin kuruluşunu tamamladıktan sonra aşağıdaki konularda adımları atmayı unutmayın:

• Vergi levhası ve defter işlemleri: Yoklama sonrasında şirketinize ait Vergi Levhası sisteme tanımlanır. İnteraktif Vergi Dairesi'ne giriş yaparak vergi levhanızı indirebilirsiniz. Ayrıca işletmenizin yasal defterlerini tutmak için Defter-Beyan Sistemi’ne kayıt olmanız gerekmektedir. (Şahıs şirketleri işletme hesabı esasına tabi ise "İşletme Defteri", serbest meslek faaliyetiyse "Serbest Meslek Kazanç Defteri" elektronik ortamda Defter-Beyan üzerinden tutulur.) Bu işlemleri muhasebeciniz sizin adınıza yapabilir.

• Fatura ve e-Fatura süreçleri: Şirket kurulduktan sonra mal veya hizmet satışı yapacaksanız fatura düzenlemeniz gerekecektir. Bunun için matbaada basılı fatura bastırabilir veya e-Arşiv Fatura sistemini kullanabilirsiniz. Gelir İdaresi'nin e-Arşiv Portalı üzerinden internet faturalarınızı manuel olarak oluşturmak mümkündür. İş hacminiz büyüdüğünde e-Fatura sistemine geçiş yapmanız gerekebilir. Mevzuata göre, bir önceki yıl cirosu 3 milyon TL’yi aşan şahıs şirketleri takip eden yıl e-Fatura kullanmak zorundadır(e-ticaret faaliyetinde bulunanlar için daha düşük ciro limitleri uygulanabilir). Siz daha bu limitlere ulaşmamış olsanız bile, isteğe bağlı olarak e-Fatura/e-Arşiv sistemine geçebilirsiniz. E-Fatura kullanımı için gerçek kişiler genellikle e-İmza (elektronik imza) sertifikası edinir ve bunu uyumlu bir e-fatura entegratörü ya da GİB portalında kullanarak faturalarını elektronik ortamda keserler. Bu sayede kâğıt fatura ile uğraşmadan dijital ortamda satış faturalarınızı düzenleyebilir, müşterilerinize hızlıca iletebilirsiniz.

• Sosyal güvenlik (Bağ-Kur) işlemleri: Şahıs şirketi kuran kişi, herhangi bir yerde SGK’lı çalışmıyorsa 4/B Bağ-Kur kapsamında kendi sigortalılığını başlatmak durumundadır. Şirket kuruluşunuz vergi dairesince bildirildikten sonra, sosyal güvenlik kaydınızın yapılması için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile iletişime geçin. Bağ-Kur primlerinizi düzenli ödeyerek emeklilik ve sağlık sigortası haklarınızı koruma altına almış olursunuz. Eğer şirket kurucusu zaten SGK’lı bir çalışan ise mevcut işinden dolayı sosyal güvencesi olduğundan ayrıca Bağ-Kur primi ödemez; ancak mevcut işinden ayrılırsa Bağ-Kur devreye girecektir. İleride şirketiniz bünyesinde işçi çalıştırmaya başlarsanız, bu sefer işveren sıfatıyla SGK’ye işyeri bildirgesi verip çalışanlarınızı 4/A sigortalı olarak kaydetmeniz gerekecektir.

• İlgili oda ve sicil kayıtları: Şahıs şirketleri, ticaret siciline kayıt konusunda diğer şirket türlerinden farklı bir duruma sahiptir. Kanunen bir şahıs işletmesinin ticaret odasına kayıt zorunluluğu, faaliyet alanının niteliğine ve ölçeğine göre değişir. Eğer küçük ölçekte esnaf faaliyeti yürütüyorsanız (örneğin bir berber, terzi, bakkal vb. ise), bulunduğunuz ilçedeki Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Müdürlüğü’ne ve ilgili meslek odasına kayıt olmanız gerekebilir. Bu kayıt için vergi levhanız çıktıktan sonra esnaf siciline başvurabilirsiniz. Esnaf sicili kaydında eskiden istenen nüfus cüzdanı, ikametgah, vergi levhası gibi belgeler artık ESBİS sistemi sayesinde elektronik ortamda sağlandığından işlemler kolaylaşmıştır. Eğer faaliyetiniz esnaf kapsamı dışında kalıyorsa (daha büyük çaplı ticari işletme ise) gönüllü olarak Ticaret Odası’na kayıt olabilirsiniz. Ticaret odasına kayıt halinde unvan tescili yapılarak işletme adınız Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi'nde ilan edilir. Ticaret odası üyeliği, banka kredileri ve kurumsal itibar açısından avantajlar sağlayabilir ancak üyelik aidatı gibi ek maliyetleri de vardır. Kendi durumunuza göre esnaf odası veya ticaret odası kaydını değerlendirin.

• Belediye ve ruhsat işlemleri: Eğer şirket faaliyetiniz fiziksel bir işyeri (ofis, dükkan, atölye vb.) gerektiriyorsa, bağlı olduğunuz belediyeden İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı almanız gerekir. 10/08/2005 tarihli İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik uyarınca, işyeri adresiniz için belediyeye başvurarak uygunluk belgesi ve ruhsat almalısınız. Bu işlem için belediyenin istediği evrakları (kira kontratı, tapu, itfaiye raporu gibi iş koluna göre değişen belgeler) tamamlamanız gerekebilir. Ruhsat aldıktan sonra işyerinizi resmi olarak faaliyete geçirip tabela asabilirsiniz (belediyeye yıllık ilan/reklam vergisi ödenebileceğini unutmayın).

• Vergisel yükümlülükler ve muhasebe: Şahıs şirketi kurulduktan sonra vergi beyannamelerinizi zamanında vermeye ve yasal defter kayıtlarınızı tutmaya başlamalısınız. Şahıs şirketleri, gelir vergisi mükellefi oldukları için her yıl Mart ayının 25’ine kadar bir önceki yılın gelirlerini yıllık beyanname ile beyan ederler. Ayrıca üç ayda bir geçici vergi (gelir vergisi peşin ödeme) beyannamesi verilmesi gerekir. Faaliyetiniz KDV’ye tabi ise Katma Değer Vergisi (KDV) beyannamesi aylık olarak, muhtasar beyannameler (stopaj kesintileri için) üç aylık periyotlarla sunulur. Bu süreçlerde bir mali müşavir (SMMM) ile çalışmak işlerinizi kolaylaştıracaktır. Muhasebeciniz, şirket kuruluşunuzun hemen ardından sizin adınıza elektronik tebligat adresi (GİB üzerinden) açılmasını sağlayacak ve defter-beyan sistemi kullanımına başlayacaktır. Düzenli olarak beyannamelerinizi gönderip vergilerinizi (gelir vergisi, KDV, stopaj, damga vergisi vb.) ödemeniz, şirketinizi sorunsuz yürütmeniz için kritik önemdedir.

Kendi işinizi kurma yolunda attığınız bu ilk adımda, doğru bilgi ve resmi kaynaklara dayanan hareket etmek çok önemli. Yukarıdaki rehberde belirtilen süreç ve gereklilikler, 2025 yılı Türkiye uygulamalarına göre hazırlanmıştır. Resmi prosedürlerde olabilecek değişiklikler için Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) duyurularını ve e-Devlet Kapısı üzerindeki güncel bilgileri takip etmeyi unutmayın. Unutmayın ki, şahıs şirketi kurulumu hızlı ve kolay olsa da, işletmenizin başarısı düzenli takip, yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve disiplinli bir çalışma gerektirir. Yeni girişiminizde bol kazançlar ve başarılar dileriz!